Merhaba, 
Değerli akademisyen, muhteşem insan Muazzez İlmiye Çığ'ın yazılarından derlenmiştir.
Yıl sonu yaklaşıyor, tekrar hatırlatmakta yarar var...
ÇAM SÜSLEME GELENEĞİ
Hristiyanların İsa'nın doğuşu olarak kutladığı Noel bayramı, çok eski tarihlerden beri Türklerin kutladığı yeniden doğuş bayramıdır.
21 Aralık gecesini 22 Aralık'a bağlayan akşam gece ve gündüzün savaşını temsil ediyor. Antik Türk inançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 22 Aralık günü kutlama yapılıyor. Uzun bir savaştan sonra gün (ışık) geceyi (karanlığı) yenerek zafer kazanıyor. İşte bu güneşin zaferini, yeniden doğuşu, Türkler büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutluyorlar. Güneşin yeniden doğuşu, bir yeni doğum olarak algılanıyor.
Bayramın adı: NARDUGAN
( nar =güneş / tugan, dugan =doğan) Doğan güneş.
Nardugan Bayramı farklı Türk topluluklarında çeşitli şekillerde isimlendirilmiş= “Koyaş Tuğa”, “Nardugan”, “Mardugan”, “Raştua”, “Nartavan”, “Nartukan”, “Nardava”, “Nardvan” bunlardan bazıları...
Türklerin, tek Tanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre, yeryüzünün tam ortasında bir akçam ağacı bulunuyor.
Eski Şaman inanışında kutlama zamanlarında Akçamın dallarına çaputlar bağlanıp dilekler tutulurdu; günümüzde ağaçlara çaput bağlayıp dilek tutma adeti de bu eski Türk geleneklerine dayanmaktadır.
Bu ağacın tepesi de gökyüzünde oturan Tanrı Ülgen’in sarayına kadar uzuyor ve buna "hayat ağacı" deniyor. Bu ağacı, motif olarak bizim bütün halı, kilim ve işlemelerimizde görebiliriz.
Kadim Türk kültüründe “Yer – Su” inancına, ak sakallı bilge ve yardımsever kişi, Tengri Ülgen, insanların koruyucusu; Sakallı ve kaftan giymiş olarak sarayında oturuyor ve geceyi, gündüzü, güneşi yönetiyor...
Onun karşıtı olan ve kış mevsiminin atası “Ayaz Ata”ya da inanılıyor. Ayaz (Ayas) Türk dünyasının her yerinde keskin yakıcı soğuk anlamına gelir. Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklarda ve Kırgızlarda Soğuk Tanrısı olarak tanınır. Ayaz Ata, “Ayas Han” olarak da bilinir ve ay ışığından yaratılmıştır da denilmektedir.
Ayaz Han, efsaneye göre kışın soğuk havalarda ortaya çıkan ve aç, fakir, kimsesiz, darda kalanlara yardım edip onlara kut yani iyi ve güzel baht veren kutsal kişidir.
Nardugan Bayram sırasında=
Güneşi geri verdi diye Tanrı Ülgen'e dualar ediyorlar.
Duaları Tanrıya gitsin diye ağacın altına hediyeler koyuyorlar, dallarına bantlar bağlayarak o yıl için dilekler diliyorlar Tanrıdan.
Bu bayram için, evler temizleniyor; Güzel giysiler giyiliyor; Ağacın etrafında şarkılar söyleyip oyunlar oynuyorlar.
Yaşlılar, büyük babalar, nineler ziyaret ediliyor, aileler bir araya gelerek birlikte yiyip içiyorlar.
Yedikleri; yaş ve kuru meyveler, özel yemek ve şekerleme. Bayram, aile ve dostlar bir araya gelerek kutlanırsa ömür çoğalır, uğur gelirmiş.
Akçam ağacı yalnız Orta Asya'da yetişiyormuş.
Filistin'de bu ağacı bilmezlermiş, bu yüzden olayın; Türklerden Hıristiyanlara geçtiği ve bunu da Hunların Avrupa'ya gelişlerinden sonra onlardan görerek aldıkları söyleniyor.
Aslında hikayenin kaynağının İsa'nın doğumu ile hiç ilgisi yok.
"Doğum, güneşin yeniden doğuşu"
Derleme = Sümerolog Muazzez İlmiye ÇIĞ